MNB-ийн 2 суваг vндэсний болон хэлний цеенхед зориулагдана.

ЮНЕСКО-гийн Парис тевтэй хэвлэл мэдээллийн салбарын тэргvvн Монгол улсад цеен хоногоор ажиллах хугацаандаа 2006 оноос хойш Баян-Өлгий аймагт хийсэн судалгаануудынхаа vндсэн дээр vндэсний болон хэлний цеенхед мэдээлэл авах, сурч боловсрох, нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцогч болоход нь дэмжлэг vзvvлэхэд чиглэсэн тодорхой санаачилга теселд санхvvжилт олгох шийдвэр гаргахаар 2 тесел уралдуулсан юм. Vvнээс манай байгууллагаас оруулсан vндэсний болон хэлний цеенхед зориулсан олон нийтийн радио телевизийн бие даасан 2-р суваг байгуулах тесел шалгарсан билээ. Энэ тухайгаа twitter-т оруулахад зарим twitter-чид vндэсний болон хэлний цеенх гэж юу гэсэн vг болох талаар асуусан байх тул теслийнхее товчилсон хувилбарыг танилцуулахаар блогтоо оруулж байна.

Tеслийн нэр: Монгол улсын доторхи vндэсний болон хэлний цеенхед зориулсан олон нийтийн радио телевизийн 2р суваг байгуулах

Oршил

Ìîíãîë óëñ нь хэдэн мянган жилийн тэртээгээс олон ¿ндэстэн ястны ºлгий нутаг байсаар ирсэн хэдий ч Vндсэн хуулиараа бvх нийтийн ардчилсан сонгуулиар тºрийн эрх барих дээд байгууллагаа сонгодог нэгдмэл б¿тэцтэй улс билээ.

Нэгдмэл улсын дотор орших ¿ндэсний болон хэлний цººнх нь юуны ºмнº эх хэлээрээ сурах, харилцах, ºвºрмºц ёс заншил, аялга, соёлоо баримтлах, хадгалан үлдэх, шашнаа шүтэх, шашныхаа зан үйлийг үйлдэх боломжоор хангагдсан байх учиртай талаар олон улсын конвенцvvдэд тодорхой заасан байдаг. Гэтэл Монгол улсын хувьд ¿ндэстний болон хэлний цөөнхийн эх хэлээрээ сурах боломжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр тодорхой ажлууд маш бага хийгдсэн, байгаа цººн нь тэдний эрэлт хэрэгцээнд тэр бүр нийцэхгүй, эх хэл дээрээ мэдээлэл авах эрх үндсэндээ хэрэгжихгүй, тухайлбал хамгийн их байдаг ¿ндэсний цººнх болох казах (аймгийн нийт хvн амын 88.7%) иргэд л гэхэд аймагтаа Монгол улсын төрийн албан ёсны хэл болох Монгол хэлийг сурах бололцоогоор тºдийлºн хангагдааг¿й, ¿¿нд нь төрөөс тууштай бодлого явуулж, дорвитой дэмжлэг үзүүлдэггүй, казахууд ч төдийлөн хичээл зүтгэл гаргадагг¿йгээс аймаг орны хэмжээнд удирдах боловсон х¿чний сонголт хийхэд монгол хэл мэддэг х¿нээр илт дутагдах байдалд х¿рснийг судалгаа харуулж байна.

Энэ байдлаас vvдээд казах иргэд төр, засгийн бодлого, нийгмийн үйл явцын тухай мэдээлэлгүйгээс сурч боловсрох, нийгмийн харилцаанд оролцох зэрэг олон зүйлд сөргөөр нөлөөлж байгаа төдийгүй энэ байдал нь тэнд байгаа халх ¿ндэстн¿¿дэд ч сөргөөр нөлөөлж, ш¿¿н таслах ажиллагаанд монгол хэлг¿й ш¿¿гч монгол х¿ний хэргийг орчуулагчг¿йгээр ш¿¿ж Монгол улсын хуулийг болон х¿ний эрх зөрчсөн тохиолдол хэвийн ¿зэгдлийн хэмжээнд тулж очоод байна.

Тºслийн товч танилцуулга

“Хэлний бэрхшээлээс болоод Баян-Өлгий аймгийн иргэд МVОНРТ-ийн нэвтvvлгийн агуулгыг бvрэн ойлгож хvлээж авдаггvй” гэж НVБ-аас хийсэн судалгаа дvгнэжээ. Хºвсгºл аймгийн Цагааннуур суманд нийт хvн амын 30 хувь нь тува хэлтэй цаатан урианхай нар амьдардаг. Гэтэл тэнд тува хэл дээр гардаг нэг ч хэвлэл мэдээллийн эх vvсвэргvй байна гэдгийг мен судалгаа илчилжээ.

2006 оноос эхлэн ЮНЕСКО-гоос Монгол улсын доторх үндэстний цөөнх, тэр дундаа Баян-Өлгий аймагт амьдрах казах иргэдийн эх хэлээрээ мэдээлэл авах, үйлдвэрлэх, солилцох эрхийг хангах чиглэлээр олон уулзалт, судалгаа, семинар, зөвлөлдөх уулзалт зохион байгуулсан билээ. Гэхдээ урт удаан хугацаанд дэлгэрvvлэн хегжvvлсэн энэхvv сэдэв нь эцэстээ радио телевизийн сувгийг дангаар нь казак иргэдэд биш, харин Монгол орны хэмжээн дэх нийт нийт хvн амын 15%-ийг эзэлдэг 14 терлийн ¿ндэстэн ястны хэлний цөөнхийг б¿гдийг нь хамруулсан бодлого явуулдаг дагнасан суваг байгуулах замаар шийдэх нь з¿йтэй гэсэн дvгнэлтэнд хvрсэн билээ.

Ìîíãîë óëñûí òåëåâèçèéí ñàëáàð íü 43 æèëèéí õºãæëèéí ò¿¿õòýé, харин улс даяар цацах урт долгионы радио нэвтр¿¿лгийн т¿¿х тэртээ 1934 оноос эхтэй юм. Газар нутгийн болон хүн амын 8О% гаруйд нь хүрч мэдээлэл түгээдэг, нүүдэлчин монгол түмний амьдралын хэв маягт нэн тохиромжтой, хамгийн бага зардлаар тасралтгүй мэдээлэл хүлээн авч болдог зэрэг олон давуу тал Монголын Радиод бий.

Moнголын Үндэсний Олон Нийтийн Радио Телевиз нь аль аль салбартаа хамгийн ахмад нь бºгººд материаллаг бааз, туршлага, мэргэшсэн боловсон хvчнээрээ бусад радио телевиз¿¿дээс илтэд ялгарах хэмжээнд байдаг билээ. Moнголын Үндэсний Олон Нийтийн Радио Телевизийг хамтад нь МNB хэмээх бөгөөд 2005 оноос радио 71, телевиз 38 жилийн туршид тºрийн мэдэлд байсан статусаасаа салж, хуулиар олон нийтийн статустай болсон юм.

МҮОНРадио нь 2ОО5 оноос Үндэсний цөөнхөд зориулсан казак хэлний нэвтрүүлгийг 7 хоногт 1 удаа явуулж байгаа боловч студи, сувгийн боломжгүйгээс бусад /дөрвөд, буриад, урианхай, тува, цаатан буюу духа/ хэлээр нэвтрүүлэг явуулж чадахгүй байна. Энэ байдал телевизийн хувьд ч ижилхэн бегеед ОНТ нь одоогийн байдлаар зевхен Казак хэлтнүүдэд зориулсан нэвтрүүлгийг хоёр долоо хоногт нэг удаа хагас цагаар бэлтгэн явуулж байгаа нь цагийн давтамж хангалтгvйгээс vр дvн багатай байгаа юм.

MNB нь одоо нэг л сувгаар нэвтрүүлгээ цацаж байгаа бөгөөд нэмэгдэл нэвтрүүлгүүдийг бий болгох цагийн орон зай хязгаарлагдмал байна. Гэхдээ Олон нийтийн радио, телевизийн тухай хуулийн 7.2-т зааснаар нэмэлт сувгийг ашгилах эрх нээлттэй байгаа юм.

Давхардсан д¿нгээр судалгаанд хамрагдагсдын 91% нь ãàäààä áîëîí äîòîîä óëñ îðíóóäûí, ìºí ººðò õýðýãòýé ñîíèðõîëòîé ìýäýý ìýäýýëëийг олж авах õàìãèéí ãîë ýõ ñóðâàëæыг телевиз гэж хариулсан байна. Харин удаалж буй мэдээллийн хэрэгслvvд болох сонин сэтгvvлvvд нь алслагдсан Баян-Өлгий аймгаар жишээлээд бодоход vр дvнтэй хэрэгсэл байж чадахгvй юм. Харин тvvний дараа жагсаж буй «зееврийн радио» нь vндэсний цеенхед зориулсан тусгайлсан суваг байгуулахад маш vр дvнтэй 2 дахь хэрэгсэл болж байна. Иймд MNB-ийн дэргэд байгуулахаар зорьж буй телевиз радиогийн нэгдсэн редакцитай бие даасан 2-р суваг нь хамгийн их эрэлттэй мэдээллийн хоер гол хэрэгслийг ашиглан vндэсний болон хэлний цеенхед зориулсан vр дvнтэй хетелберийн бодлого хэрэгжvvлэх хамгийн зев шийдэл болохоор байна.

¯çýã÷äèéí òåëåâèç ¿çäýã öàãèéã òîäîðõîéëîõîä дийлэнх ¿çýã÷èä 19.30 öàãààñ 23.00 öàãèéí õîîðîíä èõýâ÷ëýí òåëåâèç ¿çäýã áàéíà. Äýýðõ ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä vзэгчдийн телевиз vздэг оргил цагийн vргэлжлэх хугацаа дэндvv бага байгаа нь дагнасан суваг байхгvй тохиолдолд vндэсний болон хэлний цеенхед зориулсан нэвтрvvлгvvд оргил цагт хуваарилагдахгvй хоцрох магадлалтай юм. Харин MNB бие даасан телевизийн 2-р сувагтай болбол үндэсний болон хэлний цөөнхөд мэдээллийг унаган хэлээр нь хүргэж, Олон нийтийн радио, телевизийн тухай хуульд тодорхойлсон хөтөлбөрийн бодлого, олон талт нэвтрүүлгүүдийг орчуулгын хэлбэрээр болон шинээр бэлтгэн xvргэх болно.

Тºслийн ач холбогдол

ÌNB-ийн 2 сувгийн ýðõýì çîðèëãî нь мoнгол улсын доторхи vндэсний болон хэлний цеенхийн эрх ашигт нийцсэн мэдээ мэдээлэл, хууль эрх зvй, танин мэдэхvйн хетелбер бэлтгэхдээ тåëåâèç радиогèéí îëîí óëñûí ÷àíàðûí øààðäëàãûã õàíãàñàí ýëýãñýã äîòíî, ¿íýí çºâ, ò¿ðãýí øóóðõàé байх шинж чанарыг эрхэмлэн Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé îþóíû õºðºí㺠îðóóëàã÷, ñàëáàðòàà òýðã¿¿ëýã÷, Ìîíãîëûí õýâëýë ìýäýýëëèéí õºãæèëä ÿìàãò õóâü íýìðýý îðóóëàã÷ суваг áàéõ ÿâäàë þì.

Ñòðàòåãèéí òîäîðõîéëîëò:

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí õýðýãöýý øààðäëàãàä á¿ðýí íèéöýõ¿éö ¿ðãýëæ øèíèéã ýðýëõèéëñýí íýâòð¿¿ëýã, ìýäýý ìýäýýëýëýýð õýðýãëýã÷äèéí îþóíû öàíãààã òàéëæ, vндэсний болон хэлний цеенхийнхний äîòíû íºõºð áîëîí телевшиж, MNB-ийн íýð õ¿íäèéã ºñãºæ, çàõ çýýëä ýçëýõ õóâü õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ ñòðàòåãèéã áàðèìòëàí àæèëëàíà.

Çîðèëòóóä:

· ÌNB-ийн телевиз радиогийн бие даасан сувгийг ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã 2011 оны Цагаан сар гэхэд эхлvvлэх, òîãòâîðæóóëàõ

· Áîëîâñîí õ¿÷íèé õóâüä ãýðýýò áîëîí ¿íäñýí òóðøëàãаòàé íýð õ¿íä á¿õèé ÷àäâàðëàã áîëîâñîí õ¿÷èíã ñîíãîí àâ÷ vе шаттай сургалтанд хамруулан ìýäëýã, óð ÷àäâàðûã íü äýýøë¿¿ëýõ

· Çàõ çýýëèéí õóâüä çîðèëòîò çàõ çýýë болох vндэснèé болон хэлний цеенхийг ÌNÂ-ийн 2 дугаар сувгийг áàéíãà ¿çäýã áîëãîõ

· Òåëåâèç радиогèéí ñòóäèéí òåõíèê, òîíîã òºõººðºìæèéг õ¿÷èí ÷àäëûнх íü хувьд á¿ðýí àøèãëàõ

Ýíýõ¿¿ òºñëèéí õýðýãæèëòèéí à÷ õîëáîãäëûã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëæ áoлно:

· Үндэстний цөөнх болон бусад үндэстэн ястны эвсэн найрамдах, бие биенийхээ хэл, соёл, шашинд хүндэтгэлтэй хандахад дэмжлэг үзүүлсэн том алхам болно.

· НҮБ-ын з¿гээс амлаж буй тусламжийг ¿р д¿нтэй зохион байгуулснаар уëñûíõàà ãàäààä õàðèëöààã áýõæ¿¿ëíý.

· Teлевиз радиогийн дагнасан сувагтай болсон ¿ндэсний цººнхийн хэл соёл зан заншил нь сэргэснээр Монгол улсын соёлын ерºнхий хºгжилд том хувь нэмэр оруулна.

· Далд байсан, тэр б¿р статистик мэдээлэлд тусгагддагг¿й олон жижиг үндэстэн, ястнууд ил болж, энэ чиглэлд хийх тодорхой асуудлуудад дүн шинжилгээ хийх боломжийг нээж, тºрийн бодлогод эерэг нºлºº ¿з¿¿лнэ.

· Манай улсын хэмжээнд хамгийн олон байдаг ¿ндэсний цººнх болох казахуудын амьдардаг Баян-Өлгий аймaг нь төвөөс алслагдсан, дэд бүтэц хөгжөөгүй, томоохон үйлдвэр, аж ахуйн нэгж байхгүй зэрэг дутагдалтай байдлаас ¿¿дэн тэнд амьдарч буй казах иргэд болон тэдний дунд амьдарч буй цөөнх Монголчууд ажилгүйдэл, ядууралд нэрвэгдэх, эрүүл мэндээ хамгаалуулах, сурч боловсрох эрхээ эдлэхэд нь ихээхэн таагүй нөлөө үзүүлж байгаа ºнººгийн байдлыг телевиз радиогийн x¿чтэй мэдээллийн хэрэгслийг ашиглан соён гэгээр¿¿лж, амьдрах ухаанд сурган, нийгмийн эерэг уур амьсгалыг б¿рд¿¿лнэ.

· Óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä ò¿ëõýö ºãч, мэдээлэл технологийн ñàëáàðын õºãæèлд шинэ суваг нь бас нэгэн дэвшил авчирна.

MNB-ийн телевиз, радиогийн шинэ суваг /цаашид хамтад нь 2-р суваг гэх/ íýýí àæèëëóóëàõûí à÷ õîëáîãäлыг тоймловол:

· Үндэсний цººнхºд дагнасан сувгийг унаган хэл дээрээ ¿зэж, цаг ¿eийн мэдээллээс тасрахгvй байх бодит боломж нээгдэж, нийгмийн мýäýýëëèéí ò¿âøèí, ñî¸ë áîëîâñðîë, ¿ð ºãººæ íýìýãäýíý.

· Мартагдаж байгаа болон Монгол улсын тºрийн албан ¸сны хэлийг сурах, зайны сургалтад хамрагдах боломж нэмэгдэж, хýðýãëýýíèé ñî¸ë äýýøèëíý.

· Үндсэн сувгийн ºдрийн програмд багахан цагийн нэвтр¿¿лэгтэй байх нь тэдний хувьд алагчлуулсан мэт сэтгэгдэл тºр¿¿лээд байдаг сэтгэл з¿йн нºхцºл байдал ººрчилºгдºнº.

· Олон жилийн судалгаагаар нийт телевиз vзэгчдийн оргил цаг нь ердºº 2-3 цаг vргэлжилдэг. Энэ цаг нь ¿ндэсний болон хэлний цººнхºд ч бас хамаатай. Гэтэл телевиз¿¿д нь богинохон ¿ргэлжлэх энэ ¿нэтэй цагаа ¿ндэсний цººнхºд зориулсан нэвтp¿¿лэгт зарцуулах боломжг¿й. Харин тусдаа сувагтай болсноор оргил цагийн хуваарилалт цººнхºд ч мºн адил ижил хэмжээгээр х¿ртээмжтэй ноогдох болно.

Редакци байгуулах

МNB-ийн vндэсний болон хэлний цеенхед зориулсан 2-р суваг нь MNB-ийн одоогийн бvтцэд Еренхий захиралын шууд удирдлага дор шинээр бий болгох бие даасан редакцийн зохион байгуулалттай байна.

Редакци нь радио, телевиз, онлайн хэлбэрээр мэдээ мэдээлэл, нэвтрvvлэг бэлтгэх чадвар бvхий 25-30 хvний бvрэлдэхvvнтэй байна. Pедакци нь телевизийн, радиогийн гэж салбарлахгvй. Иймд боловсон хvчнээ сургаж бэлтгэх, сонгож авахдаа мэдээ мэдээлэл, нэвтрvvлгийг радио телевизийн хоер хувилбараар хийх чадвартай байхаар тооцож бэлтгэнэ.

Редакцийн бүтцийг тоймловол:

• Ерөнхий редактор 1
• Сэтгүүлч, хөтлөгч, орчуулагчид 11-16 (казак, буриад, цаатан, тува, дервед, баяд, урианхай)
• Найруулагч/продюсер 5
• Зураглаач, графикч 5
• Инженер, техникчид, эвлvvлэгч 3

Cувгийн ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã 2-р сувгийн çàõèðëààð òîëãîéëóóëñàí çàõèðãàà ã¿éöýòãýíý.

Зàõèðàë íü ¿éë àæèëëàãààãаа олон нийтийн радио телевизийн тухай Монгол улсын хууль болон MNB-ийн vндэсний зевлелеес баталсан дотоод журам, бодлого зохицуулалтын хvрээнд хетлен явуулна.

Хетелберийн бодлого
2-р сувгийн программын зорилт нь едерт 6 цагийн урьдчилан бэлтгэсэн нэвтрvvлгvvд, 10 цагийн шууд эфир явуулдаг болох явдал байна. Гэхдээ vндэcний цеенхеес бvрдсэн сэтгvvлч, хетлегч, боловсон хvчнийг сургаж чадавхижуулах ажлаас хамаарч, энэ зорилтод мэдээж тийм хурдан хvрэхгvй. Эхний үед нэвтрүүлгийн хөтөлбөр нь телевизийн хувьд 18:00 цагаас 23:00 цаг буюу таван цагаар үргэлжилж, сувгийн бусад цагт урьд өдрийн нэвтрүүлгийг давтах, мөн МҮОНРТ-ийн сонин содон, нийтлэг нэвтрүүлгүүдийг цеенхийн хэл дээрх хадмал орчуулгатайгаар давтан явуулж байна.рин радиогийн хувьд eдөрт 14 цагийн программ бэлтгэн дамжуулax боломжтой.

Орон нутгийн багийг бvрдvvлэх, чадавхижуулаx
Монголын ихэнх vндэсний болон хэлний цеенх амьдардаг Баян-Өлгий, Ховд, Увс, Хевсгел, Хэнтий аймгуудад нэг нэг сурвалжлах групп бэлтгэн сургаж байрлуулна. Сэтгvvлч болон зураг авалтын баг нь едерт 3-4 бvрэн дуусгасан мэдээний багц ирvvлнэ гэж бодвол MNB-ийн 2-р сувгийн едер тутмын хетелбер нь орон нутгийн мэдээ мэдээллээр баялаг болох боломж бvрдэнэ.

Vндэсний цеенхийн хэлээр ярих сэтгvvлч, нэвтрvvлэгч, хетлегч нарыг сонгон шалгаруулах, сургалт явуулах
MNB нь тевд болон орон нутагт ажиллах бvх л хетлегч, нэвтрvvлэгч, сэтгvvлчдээ еерийн дотоод неец бололцоогоо ашиглан хэвшиж тогтсон сургалтын програм туршлага дээрээ vндэслэн сургаж бэлтгэнэ. Ингэхийн тулд авъяастнуудыг сонгон шалгаруулах шалгаруулалтыг энэ теслийн vйл ажиллагааны xэрэгжилтийн xvрээнд хийнэ. Mэдээ бичих боловсруулах, зураг авах болон техникийн сургалтаас гадна орон нутгаас шилэн кабелаар дамжуулан мэдээ мэдээллийг хэрхэн тевд саадгvй дамжуулах арга техникийг заах нь сургалтын салшгvй нэг хэсэг байна. Учир нь шуудан холбооны найдваргvй тогтолцоотой манай оронд Ховд Увс Баян-Өлгий мэтийн алслагдсан аймгаас хальс едер болгон илгээх боломж багатай юм.

Телевизийн хураамж тойрсон бяцхан эргэцvvлэл

Biznetwork дээр хэсэг гишvvд "Олон нийтийн телевиз биднээс давхар татвар аваад байгаа юм биш үү" гэсэн хэлэлцvvлэг явуулж, бас ч нэлээд олон гишvvд санал бодлоо хуваалцан оролцсоныг олж хараад бяцхан тайлбар хийхээр шийдлээ.

Xэлэлцүүлгээс xараxад ихэнх гишvvд МҮОНТ-ийг төр засгийг хэт сурталчилдагт дургүйцжээ. Яг үнэндээ би ч дургүй. Гэxдээ тэр улс төрчид чинь ард түмний татвараас бүрддэг төсвийг xуваарилаxдаа яг л өөрийнxөө мөнгийг xүнд өгч байгаа юм шиг аашилдгийг xэн бүxэн мэднэ. Иx xурлын бараг гишүүн болгон ийш тийшээ яваxдаа манай хэдэн сэтгvvлчдийг авч яваx гэнэ. Яваxгүй гээд xэлээд үз л дээ. Төсөв xэлэлцэxэд xарин ч нэг заналтайгаар эсрэг кноп дарна даа. Ийм байдалд байгаа бид яаx ёстой вэ?

Xураамжийн гол санаа нь маш энгийн. Ард түмний төлдөг мөнгийг бид тэднээр дамжуулаxгүйгээр ард түмнээс өөрсдөөс нь шууд авдаг байвал яасан юм бэ гэсэн санаа. МҮОНТ татвар төлдөг ард түмэнд биш, түүнийг дунд нь xуваарилж байгаа улс төрчдийн занганд байгаад байгаа учраас л тэдэнд үйлчлэxээс өөр аргагүй байдалд байдаг. Xэрвээ улс төрчид зүгээр л *та нар олон түмний эрx ашгийг сайн xамгааллаа шүү, бидэнд их шvvмжлэлтэй хандаж засгийн ажилд их тус боллоо, сайн байна* гээд өгчиxдөг байсан бол бид тэдгээр гомдоллоод байгаа хvмvvсийн шүүмжлэлийг дуртайяа xүлээн зөвшөөрөxсөн.

Гэхдээ энд улс терчдийн буруу гэж юу байхав. Хэн ч гэсэн байгаа боломжийг ашиглах эрхтэй. Ийм тогтолцоо улс терчдийг болон олон нийтийн телевизийг ийм л байдалд оруулдаг учраас биднээс тvрvvлж хегжсен улс орнууд энэ асуудлыг "vзэгчдийн хураамж" хэмээх тогтолцоогоор шийдээд иржээ. Японы NHK vvний маш том vлгэр жишээ. NHK нийт япон айл ерхийн 90 хувиас нь хураамж тевлерvvлж чаддаг. Тиймдээ ч тэд хvчирхэг, хараат бус, жинхэнэ эрх челеетэй ажиллаж чаддаг. Япон хичнээн хvн амтай билээ. Тэгээд 90% нь хураамжаа телдег гээд бодоод vз. Тэгээд дээрээс нь бас ивээн тэтгэлэг, дэмжлэгvvдийг томоохон тесел хетелберvvд дээрээ байнга босгоно.

Гэтэл монголын 800 000 орчим айл ерхийн 10 ч хvрэхгvй хувиас нь бид сарын 1$ хvрэхгvй хураамж авдаг. Тэгэхээр бид тесвийн царай харахгvй гээд ч яалтай билээ.

Хэзээ нэг хvн болгон xураамжийн цаад ач xолбогдлыг ойлгож, хэзээ нэг айл болгон xураамжаа төлдөг болж МVОНТ жинхэнэ олон тvмэндээ vйлчилдэг, төсвөөс болон тvvнийг хуваарилдаг улс терчдеес бүрэн ангижирсан болох бол доо. Иx л xугацаа ороx байx даа...

"Аврал эрсэн эх дэлхий" уралдааны талаар едрийн сонинд егсен ярилцлага

Vндэсний олон нийтийн телевизээс Монголын нийт уран бvтээлчдийн дунд “Аврал эрсэн эх дэлхий” сэдэвт телевизийн богино хэмжээний бvтээлийн уралдаан зарласан билээ. Энэ талаар едрийн сониноос авсан товчхон тодруулга ярилцлагыг хvргэж байна.

1. Аврал эрсэн эх дэлхий уралдааны зорилго юу вэ?
Дэлхий гэдэг нэг л бемберцег дээр бид цорын ганц нарыг тойрон амьдарч байгаа. евчилж байна гэдгээ едер ирэх бvр хатаж байгаа гол мерен, еерчлегдеж байгаа цаг уур, vер ус, ган гачигаараа илэрхийлж, «евдеж шаналж байхад минь битгий нэмж евтгееч» гэж эх дэлхий маань аминдаа л хэлээд байгааг жирийн хvмvvс сонсохгvй байна. енөөдөр монголд ажиллаж байгаа 24 орчим телевизэд хичнээн уран бvтээлчид ажиллаж, хичнээн олон газраар явж, хичнээн олон хvнтэй уулзаж, сэтгэл эмзэглvvлсэн хичнээн дvр зураг дундуур зvрхээ даран енгердег билээ. Тэдний олонхи нь энэ шаналалт дууг сонсох билгийн чадвартай. Дээрээс нь челеет уран бvтээлчид, сонирхогчид, ер нь энэ асуудалд санаа зовж хэлэх vгээ дотроо нееж яваа билгийн нvдтэй олон хvн бий. «Хvн хэлэхээс нааш ухаардаггvй» гэсэн vг байдаг даа. Иймээс л бид аврал эрэн евчиндее шаналж vе vе халуурч, хатаж байгаа эх дэлхийнхээ «vг»-ийг уран бvтээлчдийнхээ уран сэтгэмж, аливаа мэдээллийг боловруулж, хvнд хvргэх чадварыг нь ашиглан жирийн олон тvмэнд хvргэхийг зорьж байгаа юм. еереер хэлбэл олон нийтэд нэгдсэн бодлого зохицуулалттай, бодит мэдээллийг олон давталттайгаар, бvр «та нарын саналгvйгээр бид шалгаруулалт хийж чадахгvй нь» гэж шахаж, уриалж байгаад «хvчээр» vзvvлж, ой тойнд нь оруулах, улмаар тэднийг еерийн эрхгvй байгал орчин луу хандсан муу зуршил, дадал хандлагаа еерчилехийг хичээн чармайдаг болгох гол зорилгыг энэ уралдаан агуулж байгаа. Учир нь одоо дийлэнх хvмvvс байгаль хамгаалах ажлыг иргэний хеделгеенийхний ч юмуу, эсвэл аль нэг төсөл хөтөлбөрийн идэвх санаачилгаар хийгддэг зүйл мэтээр ойлгодог болж. Гэтэл vнэндээ хvн бvрийн хvчин зvйл, байгал орчинд болон амьдралынхаа хэв маяг, хандлагад гаргах еерчлелтеес маш их зvйл хамаарах юм.

2. Хvн бvр байгал дэлхийгээ хамгаалах, хайрлах тухай ярьж байгаа ч бодитойгоор хэрэгжиж эхэлсэн vр дvн харагдахгvй л байна. Энэ уралдааны vр дvнд юу еерчлегдех бол?
Юуны емне “бодит vр дvн харагдахгvй байна” гэж хэлж байгаа бvх хvмvvс “харагдах vр дvнд хvргэхийн тулд би юу хийв” гэж еереесее эхлээд асуудаг болно. Наад захын жишээ. Бид гадаа гараад ганц мод услах завгvй байж болох ч, цаг зав сэтгэл оюунаа зараад гол мерен уул усаа хамгаалан тэмцэж байгаа хvмvvсийг дэмжээд ганц vг дуугарчихдаг болно. Бизнесменvvд маань ч гэсэн алтаа зарж олсон их менгее халааслаад тээр тэнд байгаа нэг франц гэр бvлийг улам баяжуулахаар луи витоны дэлгvvр гарахынхаа емне тvр тvдгэлзэн эргэлзэж, яахав дээ нэг хэдэн цаас зараад ухсан алтныхаа нvхийг буцааж таглаад ойр орчныг нь сэргээчихдэг юм билvv гэж бодож эхэлнэ. Энэ бvхнийг уралдаанд оролцох нийт уран бvтээлчид еер еерийн бvтээлvvдээрээ дэвшvvлж, тvvнийг нь MNB едер бvрийнхээ эфирээр олон давталттайгаар vзэгчдэд хvргэснээр “хэлэхээс нааш ухаардаггvй” хvний дутагдалтай талыг засаж ухааруулах болно. Нэгэнт ухаарсан хvн бvр еерчлелт хийхийг эрмэлзсэнээр хvн бvр байгал дэлхийгээ хамгаалах, хайрлах тухай зевхен ярих биш ямар нэг зvйл хийхийг эрмэлзэж эхэлнэ. Бид ийм л еерчлелтийг хvсэн хvлээж байгаа.


3. Уралдаанд оролцогчдод ямар шаардлага тавигдах вэ
Уралдааныг хамтран зохион байгуулж байгаа Швейцарийн хегжлийн агентлагаас олон жилийн туршид vе шаттайгаар хийсэн Монгол орны байгал экологи, целжилт, бэлчээрийн доройтол, бичил уурхайг зев зохистой ашиглах зэрэг судалгааны vр дvнг vндэслэн уралдаан зохион байгуулагч MNB теслийн хамтарсан багийнхны эмхэтгэсэн зевлемж, гарын авлага, судалгааны бvтээл, тоо баримт, vнэтэй материалуудтай танилцах шаардлагатай. Тэгээд тэр бодит судалгаа, тоо баримтуудыг хараад уран бvтээлч л юм бол сэтгэл чинь аяндаа евдене. Тvvнийгээ л бvтээл болгоод 2 секундэд ч бай 20 секунд ч бай хамаагvй, ямар ч байсан 2 минут хvртэлх хугацаанд багтаагаад хийгээд ир. Жанр, терел харгалзахгvй. Анимашн, видео, фото эвлvvлэг, клип, кино, шторк, график.., челеетэй. Гагцхvv уралдаан л учраас бусаддаа тэгш боломж олгох vvднээс нэг оролцогч 3-аас дээш бvтээл ирvvлж болохгvй.

4. Байгал орчинд тулгамдсан олон асуудал байгаа. Оролцогчдод тусгайлсан сэдэв, агуулгын талаар чиг егех vv
MNB-ийн олон нийттэй харилцах албан дээр тусгайлан хэвлэж бэлтгэсэн эсвэл http://mytube.mn хаяг дээр татаж авахаар байрлуулсан материалуудтай танилцаад тэндээс бодит амьдралд хэвшүүлэх боломжтой санал, санаачилга, гарах арга зам, сургамж, уриалга гаргасан, асуудалд шинэлэг, бүтээлчээр хандаж vзэгчдэд ухаарал өгөхүйц, тэдний сонирхол анхаарлыг татахуйцаар дүрслэн хийсэн байх нь л чухал. Ер нь бол шvvгчдийн шалгаруулалтын дийлэнх нь уран сайхны шийдэл гэхээсээ агуулгыг хэрхэн тусгасан байдлыг илvvд авч vзнэ. Vvн дээр мэдээж эдгээр бvтээлvvдийг олон улсын байгал орчин экологитой холбоотой элдэв арга хэмжээнvvд, фестивал, уулзалтууд дээр vзvvлж таниулж явах учраас монгол орны байгаль, цаг уурын онцлог нөхцөл байдлыг тусгасан, монгол хүний сэтгэхүйн ялгааг илэрхийлсэн, монголчуудын байгаль дэлхийтэйгээ харьцаж ирсэн түүх соёл, өв уламжлал, ёс заншлыг тусгасан байвал сонирхолтой байх болов уу. Гэхдээ мэдээж энэ бол глобал асуудал учраас заавал монголын онцлог гээд байхгvй л дээ. Зvгээр л байж болох нэг л санааг онцлон дурьдаж байна.

5. Бvтээлийг шалгаруулахдаа зурагтаар нэвтрvvлж vзэгчдээс санал хvсэлт авах уу
Тэгнэ. Шvvлтийн нэг шалгуур нь vзэгчдээс хэр их санал авсан явдал байх юм. Тэгээд ирсэн бvтээлvvдийг эхнээс нь MNB-ийн эфирээр едер бvр нэвтрvvлнэ. Бvтээлээ эртхэн ирvvлж, телевизээр олон давталттай гаргуулах тусам vзэгчдээс ирэх санал нэмэгдэх магадлал ендерсене.

6. Хэднийг хvртэл бvртгэл явагдах вэ
Бvртгэл эхэлчихсэн. Гэхдээ 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 16.00 цаг хүртэл бvтээлийг хүлээн авсаар байх болно. Дашрамд хэлэхэд уралдааны шагналын бай ендер. Тэргvvн байр 2 сая тегрег, 2р байранд 4 xvн шалгаруулж, тус бvр 1 сая тегрег гэх мэт нийт 19 бvтээлд 250 мянгаас 2 сая хvртэлх хэмжээний урамшуулал хvртээх болно.