ӨӨР БОДОЛ

УИХ-д нэр дэвшсэн нийт эмэгтэйчүүдийн хөргөөс бүрдсэн сэтгүүлийг эмэгтэй сэтгүүлчдийн "Диамонд" клуб эрхлэн гаргаж байгаа юм. Түүнд зориулж зохиолч А.Амарсайхны бичсэн хөргийг блогтоо оруулж байна.

ӨӨР БОДОЛ
/хөрөг/

1989 он гараад байлаа. Ганцхан жилийн дараа Ардчиллын шуурга бүхнийг өөрчлөх юм гэж арван жилийн хүүхдүүд сэжиг ажиг аваагүй үе. Нийслэлийн нэгэн дунд сургуулийн аравдугаар ангид Цагааны Оюундарь гэх сэргэлэн харцтай, шар охин суралцана. Тооны хичээлээр дүүрэгтээ айраг түрүү авч, хотын олимпиадад тоос өргөнө. Тоонд сайн сурагчид МУИС-ийн герман хэлний инженерийн бэлтгэлд элсэнэ гэлцэн сүйд болцгоодгийг дуурайж, “Тэр л хуваарийн төлөө конкурсдэж, Германд суралцах юм шүү” гэсэн зорилгыг өөртөө тавьж, математик физикийн бодлого нухан, шөнө орой болтол суудаг байж.
Гэтэл хичээлийн жилийн сүүлийн хагаст сургуульд нийгэм судлалын шинэ багш ирсэн нь бүхнийг өөр тийш эргүүлчих нь тэр! “Нүдээ аньсан хүн өмнөө ширээ байгааг яаж батлах вэ? ...Тэр ширээг зөөчихлөө гэхэд тэнд ширээ байсныг тэр хүн хэрхэн мэдэх үү?” гэх зэргээр сөргүү асуулт тавьж, эсэргүү хичээл орно. Ангиар дүүрэн “улаан материалист” хүүхдүүд аливааг олон өнцгөөс хардаг болж эрс өөрчлөгдөв. Коммунизмыг туйлын зөв гэж итгэдэг байсан тэр үед өөр сэтгэлгээтэй, өөр багш хүүхдүүдийн тархинд өөр бодлыг суулгаж эхэлсэн нь энэ байлаа. Ингэж л өнөөх тоочин охин нийгмийн ухаанд татагдаж, ирээдүйд байгуулагдах өөр намын, өөр бодолтой залуу хүчний төлөөлөл болох замаа эхэлсэн хэрэг.

1993 онд Төр Нийгэм Судлалын Академийг төгссөн, Монголын үндэсний телевизийн эдийн засгийн албаны сурвалжлагч Оюундарь сэтгүүлзүйд өөр уур амьсгал бий болгоход хувь нэмэр оруулж эхлэв. “ММ” агентлагт тоймчоор дэвшин ажиллахдаа “Эвлүүлэггүй яриа”, “Долоо хоногийн тойм” нэвтрүүлгүүдийг санаачилсан нь одоог хүртэл явсаар л байна. “Ийгл” телевизэд байхдаа хийсэн “Зууны луйвар” нэвтрүүлэг нь сэтгүүлзүйд өөр бодолтой, өөр хүмүүс орж ирсний тод илэрхийлэл болсон. Тийм хурц нэвтрүүлгийг бүсгүй хүн зүрх гаргаж хийсэн нь Монголын сэтгүүлчдэд үлгэр дуурайл болж, зориг өгсөн.

Үүний дараахан учир битүүлэг шалтгаанаар ханиа зуурдаар алдсан бүсгүй 2001 онд АНУ-д явж суралцахаар өөр аргагүй болов. Холын оронд очсон монгол сэтгүүлч бүсгүй өөр бодолтой, өөр хүн гэдгээ бас л батлан харуулж эхэллээ. Хөгжлөөрөө дэлхийд гайхуулдаг гүрний том телевиз харь орноос ирсэн хэн нэгнийг тоож ажилд авах нь нүдний гэм. Гэтэл Оюундарь Америкийн Үндэсний “Си-Би-Эс” телевизэд ассистент найруулагчаар ажиллаж, АНУ-ын “Кей Жи Өү” телевизийн нэрэмжит шилдэг найруулгын шагнал авсан нь түүний чадлыг илтгэдэг.

2006-2008 онд Калифорнийн Их Сургуулийн Сэтгүүл Зүйн Дээд сургуулийг төгссөн Оюундарь эх орондоо ирж, МҮОНТ-ийн захирлаар ажилласан. Өндөр хөгжилтэй оронд сурч ажилласан туршлагатай, өөр бодолтой захирал ирснээр ОНТ телевиз эрс шинэчлэгдсэн гэдгийг сэтгүүлчид санал нэгтэй хэлдэг. Өөр сэтгэлгээтэй, шинэ нэвтрүүлгүүд ар араасаа цуварч үзэгчдийг татаж эхэлсэн. Үндэсний томоохон компанийн бүтэн жилийн маркетинг хийх зардалтай тэнцэх том мөнгө босгоод, 50-иас дээш ангитай сериал киног Монголд хийнэ гэдэг үлгэр юм шиг санагддаг байсан нь дөнгөж өчигдөрхөн. Гэтэл энэ захирал зориглон зүтгэж, өөр сэтгэлгээ, өөр маркетингийг нэвтрүүлж 60 ангитай “Хэцүү анги” сериалыг хийх мөнгийг босгож, телевизийн урлагийн түүхэнд тэсрэлт болсон киног бүтээж чадсан гэж мэргэжлийнхэн дүгнэдэг. Одоо телевизийг цогцоор нь өөрчлөх, кино павильон, концертын их танхим барих зэргээр томоохон төслүүдийг боловсруулан өргөн барьжээ.

Баян хүн гэхээр муу хүн байдаг гэх хуучин сэтгэлгээг эвдэж, үндэсний бизнесмэнүүдийг бүтээн байгуулагч гэсэн өнцгөөс нь харж, тэднийг дэмжих өөр сэтгэлгээг Монголд бий болгох тухайд Оюундарь анхлан дуу хоолой гаргасан хүн. “Тусгай салаа” кинонд үндэсний бизнесмений эерэг дүрийг оруулж ирж, олон нийтэд компанийн захирал эгэл нэгэн хүмүүний тухай эерэг мессеж өгөх санаа түүнийх байсан. Таван толгойн ордыг зургаа хувааж гадаадынханд эзэмшүүлэх гэж байсан эгзэгтэй үед “Монгол-999 нэгдэх нь түүхэн шаардлага”, “Улс ба нүүрс” нийтлэлүүдийг бичиж, үндэсний бизнесмэнүүдээ өмөөрсөн нь бас л түүний өөр бодол. Хэвлэлд бичсэн болоод орхисонгүй, “Монгол 999”-ийг байгуулахад гар бие оролцож явсан хүн.

Ийнхүү энэ хүн сурч боловсорсон, ажиллаж хөдөлмөрлөсөн газар бүртээ өөр сэтгэлгээ, өөр бодлыг цогцлоон буй болгож иржээ. Эл хөргийг бичигч миний бие “Хэцүү анги”, “Тусгай салаа” уран бүтээлүүд дээр Оюундарьтай хамтран ажилласны хувьд түүнийг мэднэ. “Хэцүү анги” киноны явцад санхүүгийн бэрхшээл үүсэхэд хувиасаа мөнгө гаргаж, албандаа зээл өгч ажлаа зогсоолгүй цааш явуулж байсныг нь харсан. Албан газраасаа зээл авч байраа томсгодог монгол захирлын сэтгэлгээг эсрэг тал руу нь эвдсэн цор ганц тохиолдол энэ болсон болов уу.

Ц.Оюундарь одоо Монголын улс төрд өөр бодол, өөр сэтгэлгээг авчрахаар зориг шулуудаж, УИХ-ын сонгуульд нэрээ дэвшүүлээд байна. Шийдвэр гаргах түвшинд зориг зүрхтэй, өөр бодолтой бүсгүй хүн орж ажилласнаар Монгол орон минь өөр болно гэдэгт итгэнэм.

А.АМАРСАЙХАН

   
   

Hийгмийн амаржихуй

Сонгууль бол нийгмийн амаржихуй юм. Эх хүн амаржих бүртээ улам эрүүл саруул болж, өнгө зүс гийж, үрийн буян эдэлдэг. Өнөөдөр Алтайнхан маань “амаржих” хоногоо тоолж байна. Энэ өдрүүдэд та бүхэн “дурсамжийн” хүүхэд бус “мөрөөдлийн” хүүхэд төрөөсэй гэж ханцуйдаа залбирч байгаа. Дурсамж хэдийгээр сэтгэл ханамж ч гэлээ, хүнд “ухралт” буй болгодог. Юм л бол “бид бүтээсэн, бид ялсан, бид л та нарыг өдий зэрэгтэй болгосон” гэж үнэрхэж, үг хаяж, заримдаа дарамтлах нь ч энүүхэнд.

Тэгвэл мөрөөдлийн хүүхдүүд Алтайхны байтугай энэ улсын түүхэнд бичигдсэн сайчууд байдаг аа. Ардчилсан хувьсгалыг анхнаас нь өлгийдөлцсөн домогт Ц.Лоохууз, ажил хөдөлмөрөөрөө Алтайнхны нэрийг түүхэнд мөнхөлсөн Г.Лодойхүү, Ч.Чулуун, Ч.Лодойдамба ...бидний бахархал.

Энэ л зам мөрөөр өнөөдөр Ардчилсан нам “улс шиг хөгжье, хүн шиг амьдаръя” гэж “мөрөөдөж” байна. Энэ ерөөс эгэл ард та бидний эгнэгт хүсдэг мөрөөдөл биш гэж үү? Зүгээр л хүн шиг сайхан амьдарч, улс шиг сайхан хөгжих эгэл ардын мөрөөдлийг Ардчилсан намын сонгуулийн “хүү” Ариунсан ч бас мөрөөдөж, итгэл үнэмшлээ болгож, энэ мөрөөдлөө биелүүлэхийн төлөө бүхнээ зориулан ажиллахаар зориг шулууджээ.

Алтайнхан минь, унаган хөрсөн дээр чинь мэндэлж, эр бие тэнийтлээ эх нутагтаа амьдарч, их мөрөөдлөөс өөр өвөртөө юу ч үгүй их хотыг анх зорьж байсан ч, өдгөө хорь гаруй жилийн замналаараа монгол улсын дэд сайдын хэмжээнд хүртлээ өсөж бойжсон хүү чинь та бүхнийгээ дахин зорин очиж байна. Урьд нь мөн л ингээд ирэхэд нь “мөрөөдөл биелэх амар биш” гэдгийг нялуун зангүй та нар минь шулуухан ойлгуулж, сонголгүй буцааж байсан ч, Ариунсан Алтайн хөх харчуулын зориг мохдоггүй чанараар та нарыгаа дахин зорин очиж байна. Аавын алгадалт шиг хатуу шалгуурыг тань Ариусан дааж чадаад, ахин та нартаа зорин очиж байна, одоо түүний хүсэл мөрөөдлийг эрхбиш хүлээн авна биз ээ.

Алтайнханы амьдрал тийм муу биш ч, бас чиг тийм сайн биш байгаа нь нууц бишээ. Хүн шиг амьдрахад хамгийн наанадаж ажил хийж амьдралаа дээшлүүлэх боломж, түүнийг нь шударгаар үнэлдэг тогтолцоо хэрэгтэй. Заавал нэг даргын нөмөр нөөлөгт багтаж, тэрний хүн, энэний хүн гэсэн хаяг зүүхгүйгээр ажил бүтдэггүй байдал бидний мөрөөдлийн чөдөр тушаа болжээ. Уг нь тэртээ 20 гаруй жилийн өмнө чухам үүний төлөө л Ардчилсан хувьсгалыг залуус маань хийсэн билээ. Гэлээ ч өнгөрсөн 22 жилийн түүхийн 18-д нь өнөөх л хуучны МАХН төрийн эрхийг дангаар барьсаар ирсэн. Үнэндээ ганц нам, ганц хүний дарангуйллын оронд, ганц намын олон дарангуйлагчын тогтолцоо нийгмийн бүхий л шатанд улам бүр бэхжин байгаа нь бүхэнд ил болжээ. Ардчилсан нам аалзны тор шиг энэ аймшгийн тогтолцоог халах гэж хувьсгал хийсэн, одоо ч халахаар тэмцэж байна.

“Хүн шиг амьдаръя, улс шиг хөгжье” гэхнээ аалзны тор шиг авилгын сүлжээ тээр болж байна. Энэ сүлжээ яагаад тасрахгүй байгаагийн шалтгааныг Ардчилсан Нам судалж олсоон. Энэ бол авилга өгсөн, авсан хоюуланг нь шийтгэдэг одоогийн тогтолцоог халж, өгсөн улсуудыг нь эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлдөг байх цоо шинэ эрх зүйн шинэтгэл юм. Хийж бүтээхийг зорьсон хувь хүний аливаа оролдого хүнд суртлын хана очиж мөргөдөг, мөргөсөн тэр ханыг аргагүйн эрхэнд авилга өгч байж нэвтэлдэг, эс тэгвээс цааш урагшилж чадахгүй тушигддаг байдлыг “авилга өгсөн хүнийг шийтгэлээс чөлөөлье” гэсэн бодит шинэтгэлийн алхамаар таслан зогсоохыг Ардчилсан нам санал болгож байгаа юм.

“Ардын засаг гэж юу байлаа, авдаг өгдөг нь ч юу байлаа...” гэж Алтайнхны унаган хүү алдарт зохиолч Лодойдамба “Тунгалаг тамир” романдаа Итгэлт баяны үг болгон хэлдэгчлэн, авилга хээл хахуулийг тэртээ 1999 онд анхны илрэлээс нь эхлэн “Зууны луйвар” нэвтрүүлгээрээ илчлэн сурвалжилж, таслан зогсоохыг эрмэлзэн тэмцэж байсан сэтгүүлч Ц.Оюундарь миний бие Ардчилсан намын энэ зоригтой алхамыг сайшааж, энэ нутгийн шинэ үеийн мөрөөдлийн хөвгүүдийн нэг Ариунсанг дэмжиж, эх нутаг Алтайнхан та бүхэндээ ийнхүү хандаж байна.
Ариунсан Ардчилсан намын хөтөлбөрийг амьдралд хэрэгжүүлж, эгэл түмний хийж бүтээх мөрөөдлийг үгүй хийдэг авилгын аалзны торыг устгахад хувь нэмрээ оруулж, цаашдын хөгжил цэцэглэлтийн эх үндсийг тавилцаж чадах, нутгаа гэсэн сэтгэлтэй, мохдоггүй чигч нэгэн гэдгийг танилцсан богино хугацаандаа олж мэдэж, түүнээр бахархаж байна. Ариусанг болон АН-ыг сонгосноор Алтайнхан минь та бүхэн иргэдээ дарамталдаггүй, бас алагчилдаггүй засаглал гэж юу байдгийг бодитоор харах болно.

Мөрөөдөл бол хүний төрөлх мөн чанарын үргэлжлэл юм. Харин хоосон амлалт бол хууран мэхлэлт юм. Өнөөдөр бидэнд “талх өгнө” гэж амладаг, магадгүй зүсэм талх хааяа өгч ам таглахдаа “Би амласандаа хүрээ биз? Та нарт талх өгөө биз? гэж ам асуудаг “хүү” хэрэггүй. Өнөөдөр Алтайнханд маань хүний хоосон амлалтыг хүлээхгүйгээр өөрсдөө “талхаа үйлдвэрлэх арга”-ыг хэлж өгөх улс төрийн төлөвшсөн хүчин хэрэгтэй байна. Энэ бол АН, түүний төлөөлөл болсон Ариунсан хүү чинь юм.

Мөрөөдөж, түүндээ хүрэхийн тулд зорилготойгоор өөр сонголт хийх цаг болжээ!!! Хүн хэзээ мөрөөдөхөө болинов тэр мөчөөсөө “үхэж” эхэлдэг гэдэг. Хүн хэзээ бэлэнчлэх сэтгэлгээнд даснав тэр цагаасаа мөн “үхэж” эхэлдэг гэдэг. АН сонгогчдод зөвхөн боломж олгодог. Боломж бол хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл. Энэ сонгууль Алтайнханд дахиж олдохгүй алтан боломж. Энэхүү “алтан боломж”-ийг бодит биелэл болгохоор мөрөөдөж яваа нутгийн хүү Ариунсангаа Алтайнхан та нар минь энэ удаа ардчилал шинэчлэлийн буухиа хэмээн хүлээн авна гэдэгт гүнээ итгэж байна.    

МҮОНТ-ийн захирал, Дарви сумын харяат,
Шарга сумнаа анх хүн болон мэндэлсэн сэтгүүлч Цагааны Оюундарь

Жич: Алтай нутгийн өргөн уудмыг хэлэх үү, хэвлэл мэдээллийн үнэтэйг хэлэх үү, зусландаа гарч уул талаар тарсан сонгогчиддоо нэг бүрчлэн хүрч, бодлого мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулахад бодит зардал зайлшгvй гарна. Иймд Алтай сайхан нутгаа 22 жилийн турш час улаан байсан гэсэн "хоч"-ноос салгахыг хүсч, АН-д болон түүний төлөөлөл болсон Ариунсанг дэмжиж байвал Та түүний ХААН банк дахь 5007774368 тоот дансанд хувь хүн бол 1 сая хүртэлх, компани аж ахуйн нэгж бол 3 сая хүртэлх төгрөгийн дэмжлэг үзүүлнэ үү. Таны дэмжлэг тав нь тавлахгүй, арав нь аравдахгүй их тус болох болно. Танд баярлалаа.

Хүсэлт

Эрхэм анд Танаа

Хийж бүтээхийг зорьсон хувь хүний аливаа оролдого хүнд суртлын хана очиж мөргөдөг, мөргөсөн тэр ханыг аргагүйн эрхэнд авилга өгч байж нэвтэлдэг, эс тэгвээс цааш урагшилж чадалгүй тушигддаг байдлыг “авилга өгсөн хүнийг шийтгэлээс чөлөөлье” гэсэн бодит шинэтгэлийн алхамаар /одоо авсан өгсөн хоюуланг нь шийтгэдэг учраас илчлэгддэггүй нууц байдалд орж даамжраад байгаа/ таслан зогсоохыг Ардчилсан нам санал болгож байгаа юм. “Ардын засаг гэж юу байлаа, авдаг өгдөг нь ч юу байлаа...” гэж Итгэлт баян “Тунгалаг тамир” роман дээр хэлдэгчлэн, авилга хээл хахуулийг тэртээ 1999 онд анхны илрэлээс нь эхлэн илчлэн сурвалжилж, таслан зогсоохыг эрмэлзэн тэмцэж байсан сэтгүүлч Ц.Оюундарь миний биеийг Ардчилсан нам энэ удаагийн УИХ-ын сонгуульд жагсаалтаар нэр дэвшүүлээд байна.

Би бол ардчилсан үзэлтэй, авилга хээл хахуулийг үзэн яддаг, энэ нийгэмд шударга ёс тогтохыг хүлээж ханаад, одоо өөрөө тогтоолцохоор шийдэн УИХ-д нэр дэвшиж байгаа нэгэн. Ардчилсан намын мянга мянган гишүүдээс хоёр шатны шалгуураар шигшигдэн сонгогдсон 28-ын жагсаалтанд багтсаныгаа нэр төрийн хэрэг гэж үзэж байгаа нэгэн. Бас эмэгтэйчүүдийг энэ төрийн шийдвэр гаргах болон гүйцэтгэх засаглалын түвшинд арга билгийн тэнцвэрийг хангаж, авилга хээл хахуульд өртөхгүйгээр төрийн тогтолцоог шинэчлэхэд хувь нэмэр оруулж чадна гэдэгт итгэдэг нэгэн. Мөн хандивыг нэр дэвшигч нь хэдхэн хүнээс их хэмжээгээр биш, олон мянган хүнээс бага багаар цуглуулах нь хожмоо их хэмжээгээр хандивласан их мөнгөний аманд орохгүй байх хамгийн цэвэр, хамгийн өргүй, хамгийн харгүй мөнгө босголтын арга гэдэгт итгэдэг нэгэн.

Эрхэм Та миний үзэл бодол, итгэл үнэмшилтэй санал нэгдэж байвал, “Хүн шиг амьдарч, улс шиг хөгжих” бодлогыг мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан Ардчилсан намыг дэмжиж байвал, Монгол улсын сонгуулийн хуулинд заасан ёсоор 1 төгрөгнөөс 1 сая төгрөг  хүртэлх /компани бол 3 сая төгрөг хүртэлх/ хэмжээний дэмжлэгийг Ардчилсан Намын Голомт банкин дахь 3350000058 тоот дансанд 6 сарын 26-ны дотор хандивлана уу. Та ийнхүү хандивлахдаа “гүйлгээний утга” гэдэг дээр нь "Нэр дэвшигч Ц.Оюундарьд хандив" гэж бичээрэй. Баярлалаа

Таны итгэлийг үргэлж дааж ажиллах болно. Хүн шиг амьдарч, улс шиг хөгжье!!!

Ардчилсан намаас УИХ-д жагсаалтаар нэр дэвшигч
Цагааны Оюундарь

«MOНГОЛ 999+» нэгдэх нь түүхэн шаардлага

Дэлхийн хэмжээнд яригдах, зургаан тэрбум тонн нүүрсний, тэр дундаа дөрвөн тэрбум тонн сайн чанарын коксжих нүүрсний нөөцтэй Таван толгойн орд газрыг 2010 онд Засгийн газраас Япон, БНСУ, Америк, ОХУ, Хятад, Энэтхэгийн томоохон компаниудад 6 хэсэг болгон өгөх гэж байсан юм. Үүнийг Монголын 2000 гаруй компаниуд нэгдэж, Монгол 999 үндэсний нэгдлийг байгуулан, төр засагт шахалт үзүүлж, "Яахаараа юм л бол хамаг байдгаа гадныханд найр тавин өгөх гэж байдгийн, яагаад монголчууддаа боломж өгөхгүй, тэднийг шууд л "чадахгүй" гэсэн ганц үгээр басамжлан хойш тавьж байгаа юм бэ? Бид хүчтэй" гэдгээ илэрхийлэн, сөрөн зогсож чадсанаар Засгийн газрын гадныханд өгөх гэж байсан төслийг таслан зогсоож, УИХ-аас алдарт 39-р тогтоолыг гаргуулж чадсан билээ. Энэ үеэр бичиж сонинд гаргаж байсан нийтлэлээ блогтоо байрлуулж байна. 2 жилийн өмнөх энэ сэдэв өнөөдөр ч үнэ цэнээ алдаагүй, ОЛУУЛАА ялгахын утга учрыг, ОЛУУЛАА нэгдэж нийлснээр үүсэх их хүч чадлыг та бүхэнд ойлгуулах байхаа. Өнөөдрийн ард иргэдэд өгөх гэж байгаа Таван толгойн иргэн бүрт оногдох хувьцаа Монгол 999 үндэсний нэгдэлд нэгдсэн 2000 компанийн зүтгэл байсан юм. Иймд тэд бол "Таван Толгойг Танд өгсөн хүмүүс" юм шүү.   

Монголын үндэсний компаниудын өнөөгийн байдлыг хөндлөнгөөс харахаар хоёр нийтлэг дүр төрх ажиглагдаад байдаг. Нэг хэсэг нь Монголд хөрөнгө оруулсан, эсвэл оруулахаар зэхэж байгаа «Оюу толгой» мэтийн гадаадын том компаниудыг тойрон эргэлдэнэ. Тэдэнд үйлчилгээ үзүүлчих санаатай ажил гуйна, тендерт нь туслангаар орно, ханган нийлүүлнэ, гэрээлнэ, эсвэл дор хаяж зуучлагч болж хэдэн төгрөг олохыг бодно. Нөгөө хэсэг нь төр засгийг тойрон эргэлдэнэ. Tөрийн өмчит барилга байшингийн дээвэр туурга шуурганд нуран унах, аль нэг яам газар тавилгаа солиx, цахилгааны утас тасраx, эсвэл замын хашлага эвдрэx гэх мэтийн эх адаггүй бужигнаан, будлиан дундаас мөнгө босгоx гэж зүтгэнэ. Тендерт нь ялах гэж улайрна, өөр хоорондоо «алалцана». Байдаг мөнгөө шийдвэр гаргагч түшмэдүүдийн ширээн доогуур сэм сэмхэн гулгуулна. Өөр гарцгүй, боломж бүр нь боймлогдсон энэ орчинд бизнеc эрхлэх гэж үйлээ үзэж, үгээ бардаг том жижиг нийлсэн зуун тавиад мянган компани Монголд өнөөдөр татвар төлж, xэдэн зуун мянган xүнийг ажил амьдралтай залгуулдаг.


Тэдний төлөөлөл болсон үндэсний компанийн хэдэн нөхөд 2010 оны 4 сарын тэр нэг өдөр Улаанбаатарын нэгэн зоогийн газарт цугларч билээ. Шар айраг шимэнгээ тэд юу эсийг ярихав. Тэгж тэгж өнөөх л «xоёр толгой» ярианы гол сэдэв болж. «Оюу толгой ч бүр өнгөрсөөн, одоо энэ «Таван толгой» даанч дээ, бид ч бүх баялгаа гадныханд өгөөд дуусax нь ээ» гэж баахан шогширцгоож. Тэгснээ «үнэндээ тэр гадны том компаниудтай дангаараа өрсөлдөхөд монгол компаниудын бяд арай л хүрэхгvй байна л даа» гэж санааширцгааж. «Уг нь болдог бол монголын бүх компаниуд нийлээд нэг том компани болчихвол тэдний хэмжээнд өлхөн очно л доо» гэж сайрхацгааж. «Даанч тэгж нийлнэ гэж байхгүй л дээ» гэж гутарцгааж. Тэгснээ… «нээрэн яагаад болохгvй гэж..?» хэмээн нэг нэгнээсээ асууцгааж. Удалгүй ийш тийш утас цохин энэ санаандаа тандалт хийж. Үр дүн нь цочир сонин болж, ердөө маргааш нь л 100 гаруй компанийн захирлууд цугларчихсан гэдэг.


Үлгэр шиг энэ түүх цааш түймэр шиг хурдан түгж, жирийн сэтгүүлч миний бие хүртэл энэ сайхан санаачилгыг сэтгэл зүрхний дуудлага болгон хүлээн авсан билээ. Ингээд санаачилагчдын хурал аяндаа зохион байгуулагдах болж, Mонголын бүх ажил олгогч компаниудаa уриалан, энэхүү нэгдсэн том үндэсний компанид хувь нийлүүлэн оролцоx боломж олгохоор тогтсон юм. Би ч бас энэ боломжийг хувь хүнийхээ хувьд дуун дээр тосон авч, хэвлэл мэдээллийн салбарт ажил олгогчдоо дуудан оролцуулж, өөрөө ч бас бүртгүүлээд амжив. Тэр явдлаас хойших 7 xoногт Монголын 1000 гаруй үндэсний компани сонирхлоо илэрхийлэн “Монгол 999”-д бүртгүүлжээ. Энэ нь өдөрт л дор хаяж 100 гаруй хүн нэг дор цуглан бужигнаж, санаа бодлоо уралдуулж байсан гэсэн үг. Ажлын хэсэгт орсон бидэнтэй тэдний өрнүүлэх яриа тодорхой хэдэн зүйл дээр төвлөрч байв.


Хамгийн амин яриа: Монголын баялгийг монгол хүн эзэмшье, үр дүнг нь монгол хүн хүртье гэсэн санаа. Cтратегийн орд гэдэг төрийн хувьд хурдан хугацаанд «мөнгө олох стратеги» байж болохгүй. Энэ зорилгодоо хөтлөгдөөд, компаниудыг ажлаа эхэлж, татвар төлөхийг нь хүлээхгүйгээр урьдчилж хэн их мөнгө өгч чадсанд нь ордоо ашиглуулна гэсэн болзол тавих нь үндэстэн дамнасан эдийн засгийн алуурчдыг л даллаж байна гэсэн үг. Монгол төр энд л жинхэнэ Монгол төрийнхөө стратегийн далд бодлогыг баримтлах учиртай. Тэр нь «таньдаггүй бурхнаас таньдаг чөтгөр дээр» гэсэн бодлого. Өөрөөр хэлбэл монгол хүн дангаараа хийчих боломжтой энэ том орд дээр үндэсний үйлдвэрлэгчид, татвар төлөгч, ажил олгогчдоо дэмжиx бодлого барьж, дотоодын бизнесийн хөгжлийг идэвхжүүлэх стратеги!


Бидний дунд өрнөx хамгийн чухал яриа: Монголчууд нэгдье, хүчирхэгжье, энэ дорд байдлаасаа өөрсдийн хүчээр гарья гэсэн санаа. Үндэсний үзэл дангаараа бус, эдийн засгийн шударга эрх ашигтай уялдаж байж л Монголчуудыг нэгтгэx жинхэнэ хүч болж чадах аж. Монголчууд «Tаван толгой»-гоо өөрсдөө олборлоё, өөрсдөө ашиглая гэсэн эдийн засгийн эрх ашигт тулгуурласан үндэсний үзэл одоо л сэргэж, юу юугүй хүчээ аван давалгаалж байгааг долоохон хоногийн дотор сонирхлоо илэрхийлэн бүртгүүлсэн 1000 шахам компанийн идэвхи, хурд батлан харуулж байна. 1206 онд Монголын тарж бутарсан олон овог аймгуудын хүч нь хүрч хийж чадаxгүй байсан дэлхийн даяаршлыг эзэн Чингис хаан нэгтгэн нягтруулж байгаад чадсаныг түүx нэгэнт батлан харуулсан. Монголын компаниуд нэгж сум шиг ганц ганцаараа явбал гадныханд хамаг баялгаа тавьж туугаад дуусна гэдгийг тэд ухаарч, «багласан сум» болон нэгдэж байна. Багласан сумыг хэн ч хугалж чадаагүйн үлгэрээр ингэж нэгдэж чадсан үндэсний баялаг бүтээгч, ажил олгогчдоороо төр бахархаж, тэдэнд бүхий л боломжоорoo үйлчлэх учиртай.


Бидний яриан дунд бас бахархал сайрхал байн байн өрнөнө. Монголчууд бараг гурван үеэрээ нүүрс олборлож, ил далд уурхай ашиглаx арвин туршлага хуримтлуулсан. Xамгийн бага технологи шаарддаг, хамгийн их хийж сурсан ажлаа Монголчууд бид гадныхнаар биш, өөрсдөө хийхийг хүсч байна. Багануур, Шарын гол, Налайхыг мэдэхгүй монгол хүн цөөн. Бэлтгэгдсэн боловсон хүчин ч энд тэнд зөндөө бий. Сайрхан ярих энэ бахархал дунд Макс групп, Энержи Ресурс гээд олон жишээ дурьдагддагаас нэгийг нь энд онцолъё. Таван толгойн стратегийн том орд газрын хашлага зураасны гадна талд газрын зураг дээр бөөрөнд нь наалдсан бяцхан цэг мэт харагдах «нутгийн таван толгой» гэж нэрлэгдсэн нэгэн жижиг уурхай бий. 40 гаруй жил олборлолт эрхэлж аймаг орны нүүрсний хэрэгцээг хангадаг байсан энэ компани хэдхэн жилийн өмнөөс менежментээ өөрчлөн, олборлолтоо нэмэгдүүлж, экспорт хийж эхэлснээр өдгөө Монголд хамгийн өндөр нэгж хувьцааны ногдол ашиг хуваарилдаг компани болоод байна. Энэ бол нүүрс олборлох бизнес монголчуудын өлхөн хийж чадах ажил гэдгийг харуулах ганц л жишээ. Нэг дугуй хийж чадаж байгаа хүнд 10-ыг хийлгэх захиалга өгвөл магадгүй 2 хүн нэмж хөлслөөд хийж л орхино. 1000-ийг хийлгэх захиалга өгвөл 200 хүн нэмж хөлсөлснөөр зохион байгуулалтад нь л жаахан өөрчлөлт орохоос, хийж чаддаг дугуй нь хэвээрээ л байх болно.


Бидний яриан дунд бас харамсал гутрал байн байн цухалзана. Бид гадаадын компаниудыг хөрөнгө оруулна гэхээр л банкнаас мөнгөө тоолж авчраад, хамгийн сүүлийн үeийн техник технологи оруулж ирээд л, Эрдэнэт шиг том хот бариад эхэлдэг юм шиг эндүүрч байж. Тэгээд бид өөрсдөө хэдийгээр ашиглаж олборлох чадвартай ч, даанч хөрөнгө мөнгөгүй гээд лицензээ гадныханд зарчихдаг байж. Гэтэл тэр бүxнийг авсан «нэг их мөнгөтэй мэт харагдах» гадны нөхөрт ч бас мөнгө байдаггүй л юмсанж гэдгийг Фридланд андаасаа бэлхэн харж байна. Оюу толгойн лицензийг барьцаа болгоод, ердөө бидний нүдэн дээр Нью Иорк, Торонтогийн биржээс хэдэн тэрбумаар нь тэр хөрөнгө босгочихлоо. Ховдын Хөшөөтийн уурхай, Өмнөговийн Овоот толгойн уурхайг авсан гадныхан ч бас тэгж л мөнгө босголоо. Тэгэхээр барьцаалах баялаг маань нэгэнт байгаа цагт хөрөнгийг хэн ч босгож болоx нь.


Бидний яриан дунд төр засгаа өмөөрөх, хүндлэх үгс ч тодорно. Монголын компаниуд хүчирхэгжиж, дэлхийн хэмжээний том компаниудын зэрэгт хүрч, баялагтаа эзэн сууж, Фридланд шиг бирж дээрээс хөрөнгө босгоод бужигнуулаад өгөхгүй байгаагаас төр засаг аргагүйн эрхэнд тэдэнтэй бизнесийн яриа хэлэлцээрт орох болж, үүрэг функц нь өөрчлөгдөн, эх адаггүй их ажилтай зууралдан, хийх ёстой үндсэн үүргээ умартахад хүрээд байна. Мөнгөтэй гэрээ хэлэлцээрт их орооцолдох тусам төрийн нэр хүнд унаад байна. Энд тэнд мөнгө амлаж буянтны дүрд хувилснаар, дараа нь тэр амлалтаа биелүүлэх гэж хэлэлцээрт орох компаниудад стандарт бус болзол тулган, эхлээгүй бизнесээс нь урьдчилгаа салгах гэж улайрах замаар амлалтаа гүйцэлдүүлэх гэж зүтгэнэ. Энэ бүхэн эдийн засгийн суурь тогтолцоог улам ганхуулж, төрийн нэр хүүнд тэр чинээгээр доройтоход хүрээд байна. Mонгол компаниуд нэгдэн хүчирхэгжиж, бие даан хөрөнгө босгож, стратегийн энэ ордоо ашиглах болсноор төрийг эх адаггүй энэ их илүү ажлаас нь чөлөөлөх үүрэг түүхийн шаардлагаар гарч ирж байна. Ингэснээр төр жинхэнэ ард иргэддээ үйлчилдэг үндсэн ажилдаа эргэн орох болно.


Бидний хооронд болж буй энэ бүх ярианд монголын төр засаг оролцоосой, монгол хүн бүр дэмжээд өгөөсэй гэж хүснэм. XXI зуунд амьдарч байгаа бид нэгдэж байна гээд XIII зууны өвөг дээдэс шигээ аян дайнд мордохгүй нь лавтай. Харин эх орны баялагтаа эзэн болно, хүчирхэг, үндэсний эдийн засгийн суурь чадавхийг бий болгоно гээд зүтгэвэл болохгүй зүйл үгүй гэдгийг «Монгол 999+» үндэсний нэгдэл харуулж чадлаа. Монголчууд нэгдсэн цагтаа хүчтэй байсан, хүчтэй ч байх болно.


2010 оны 5 сарын 5